ຄຳຮຽກຮ້ອງ ເຖິງບຸກຄົນທີ່ລັກພາຕົວ ທ່ານສົມບັດສົມພອນ
ແດ່ ລຸງສົມບັດ…ຈາກອາດິດອາສາສະໝັກມົດຂຽວ
ສະບາຍດີ ລຸງ ສົມບັດ,
ດົນແລ້ວທີ່ບໍ່ໄດ້ຂຽນຈົດໝາຍຫາລຸງຕັ້ງແຕ່ມື້ທີ່ລຸງຫາຍໂຕໄປມັນກໍກະທົບທາງພາຍໃນ(ຈິດໃຈ)ຂອງຫລານພໍສົມ ຄວນມັນເຮັດໃຫ້ຫລານຄິດວ່າຈະເຮັດແນວໃດຕໍ່ດີນໍກັບວຽກງານທີ່ກຳລັງເຮັດຢູ່ເພາະລຸງເປັນຕົ້ນແບບດ້ານການ ເຮັດວຽກພັດທະນາຂອງຫລານມາຕະຫລອດຕັ້ງແຕ່ຕອນຫລານເປັນອາສາສະໝັກຂອງສູນປາແດກຕອນທີ່ຮຽນ ຢູ່ມັດທະຍົມ.
ຫລານເຫັນລຸງຄັ້ງທຳອິດແມ່ນຕອນທີ່ລຸງອະທິບາຍວຽກໃຫ້ກັບອາສາໄວໜຸ່ມຂອງກຸ່ມຂ່າວສານທີ່ ມາຈາກມສວຽງຈັນເຊີ່ງຕອນນັ້ນແມ່ນມີເອື້ອຍປຸ້ຍ ດວງແຂ ເປັນຫົວໜ້າທີມໃນການເຕົ້າໂຮມໄວໜຸມອາສາຜູ້ທີ່ສົນ ໃຈຮຽນຮູ້ເລື່ອງສິ່ງແວດລ້ອມຢູ່ພູເຂົາຄວາຍ ໃນຄັ້ງນັ້ນພວກເຮົາໄດ້ເຕົ້າໂຮມກັນຢູ່ສວນໄຜ່ພັນກໍ ໂດຍລຸງ ແລະ ລຸງ ອຸທີນ ໄດ້ໃຫ້ໂອວາດກັບພວກຫລານກ່ອນທີ່ຈະຂຶ້ນໄປຈັດກິດຈະກຳຢູ່ເທິ່ງພູເຂົາຄວາຍ ຄຳເວົ້າຂອງລຸງໃນມື້ນັ້ນ ແມ່ນປະທັບໃຈຫລານຫລາຍ ລຸງເວົ້າວ່າ ຄົນຕ້ອງການປ່າ ແຕ່ປ່າບໍ່ຈຳເປັນຕ້ອງມີຄົນ ມັນເປັນຄຳເວົ້າທີ່ເຮັດໃຫ້ ຫລານຄິດໄດ້ວ່າຄົນຕ້ອງຮັກສາແລະຫວງແຫນປ່າເພາະວ່າພວກເຮົາຕ້ອງການມັນນັ້ນຈຶ່ງເປັນຈຸດເລີ່ມຕົ້ນຂອງການ ເດີນທາງເຂົ້າສູ່ການເປັນອາສາສະໝັກເພື່ອສິ່ງແວດລ້ອມເລີ່ມຈາກການເກັບຂີ້ເຫຍື້ອອອກຈາກຫ້ວຍນ້ຳຢູ້ເທີງປ່າສະຫງວນພູເຂົາຄວາຍໃນປີ 1996. ຈົດໝາຍສະບັບນີ້ຂຽນມາເພື່ອຖາມຫາວ່າລຸງເປັນແນວໃດ? ລຸງຍັງຈຶ່ຫລານຢູ່ບໍ່? ແລະ ລຸງໄປຢູ່ໃສ່ ແມ່ນໃຜເປັນຄົນເອົາລຸງໄປ?… ຄຳຖາມເລົ່ານີ້ຍັງບໍ່ມີຄຳຕອບ ແຕ່ເຖີງຢ່າງໃດຫລານກໍຍັງມີຄວາມເຊື່ອວ່າລຸງຍັງຢູ່ນຳພວກຫລານຢູ່ ເພາະສິ່ງທີ່ລຸງບອກສອນ ແລະ ຜົນງານຂອງລຸງຍັງເປັນທີຈົດຈຳຢູ່ຕະຫລອດ. Continue reading “ແດ່ ລຸງສົມບັດ…ຈາກອາດິດອາສາສະໝັກມົດຂຽວ”
ຈົດໝາຍເປີດຊອງຈາກ ນາໆຊາດ
ວິທະຍຸເອເຊຍເສຣີ:10 ພະຈິກ 2015 (ທ່ານສາມາດອ່ານຈົດຫມາຍທີ່ນີ້)
ກ່ອນຈະເຖິງ ວັນເປີດ ກອງປະຊຸມ ໂຕະມົນ ຣະດັບສູງ ຄັ້ງທີ 12 ທີ່ ຈະມີຂຶ້ນ, ອົງການ ຈັດຕັ້ງ ສາກົນ ໄດ້ ສົ່ງ ຈົດໝາຍ ເປີດຊອງ ຮຽກຮ້ອງ ເຖິງ ຜູ້ເຂົ້າ ຮ່ວມ ໃຊ້ ເວລາ ຊົ່ວ ລະຍະ ນຶ່ງ ອ່ານ ຂໍ້ຄວາມ ວິສັຍທັສ ຂອງ ທ່ານ ສົມບັດ ສົມພອນ ນັກພັທນາ ຊຸມຊົນ ຄົນສຳຄັນ ໃນລາວ ທີ່ ທ່ານ ໄດ້ ປາສັຍ ຄັ້ງ ສຸດທ້າຍ ຢູ່ ກອງປະຊຸມ ສຸດຍອດ ເອເຊັຽ-ຢູໂຣບ ເມື່ອ ປີ 2012.
ແລະ ມີການ ຮຽກຮ້ອງ ໃຫ້ ກອງປະຊຸມ ພິຈາຣະນາ ຮັບເອົາ ວິສັຍທັສ ດັ່ງກ່າວ ເຂົ້າໃນ ການ ວາງແຜນ ພັທນາ ເສຖກິດ-ສັງຄົມ ຂອງລາວ ໃນ ຖານະ ທີ່ ລາວ ເປັນ ປະເທດ ທີ່ ໄດ້ຮັບການ ຊ່ວຍເຫລືອ ຈາກ ຕ່າງປະເທດ. ແລະ ຜ່ານມາ ກໍມີ ບັນດາ ນັກການທູດ ຫຼາຍຄົນ ໄດ້ຍົກ ບັນຫານີ້ ຕໍ່ ຣັຖບານ ແລະ ບັນຫາ ໃນຄວາມ ເປັນຫ່ວງ ເຣື້ອງ ສິດທິ ມະນຸດ ອື່ນໆ.
ໃນ ຄຳ ປາສັຍ ຂອງ ທ່ານ ສົມບັດ ສົມພອນ ໃນ ປີ 2012 ສ່ວນ ໃຫຽ່ ຈະກ່າວເຖິ ງການ ພັທນາ ທີ່ ຍືນຍົງ ປາສຈາກ ການສົ່ງ ຜົລກະທົບ ຕໍ່ ສິ່ງແວດ ລ້ອມ ແລະ ຊີວິດ ການເປັນຢູ່ ຂອງ ປະຊາຊົນ ທ້ອງຖິ່ນ ຮ່ວມທັງ ການພັທນາ ທີ່ ປະຊາຊົນ ມີສ່ວນ ຮ່ວມນຳ, ຈົນເປັນ ສາເຫດ ເຮັດໃຫ້ ທ່ານ ຫາຍ ສາບສູນ ຫລັງຈາກ ນັ້ນ.
ກອງປະຊຸມ ໂຕະມົນ ຣະດັບສູງ ຄັ້ງທີ 12 ໃນ ລາວ ໃນ ປີນີ້ ທີ່ ຈະຈັດຂຶ້ນ ໃນ ວັນທີ 27 ພືສຈິກາ ທີ່ ນະຄອນຫຼວງ ວຽງຈັນ ກັບ ຄູ່ຮ່ວມ ພັທນາ ແລະ ບັນດາ ປະເທດ ໃຫ້ ການ ຊ່ອຍເຫລືອ ລາວ, ດັ່ງ ທະນາຄານ ໂລກ ທະນາຄານ ພັທນາ ເອເຊັຽ ອົງການ ຊ່ອຍເຫລືອ ສະຫະຣັດ ຫລື UNDP ສະຫະພາບ ຢູ່ໂຮບ ທູດ ຕ່າງ ປະເທດ ໃນລາວ ແລະ ອົງການ ທີ່ ບໍ່ຂຶ້ນ ກັບ ຣັຖບານ ຮ່ວມດ້ວຍ ອົງການ ເອກຣາດ ແລະ ບຸກຄົນ ທີ່ ສຳຄັນ ຫຼາຍທານ.
ຈຸດປະສົງ ຂອງ ກອງປະຊຸມ ດັ່ງກ່າວ ແມ່ນ ເພື່ອ ສະທ້ອນ ຄວາມເຫັນ ຂອງ ຄູ່ຮ່ວມ ພັທນາ ແລະ ອົງການ ຊ່ອຍເຫລືອ ຈາກ ຕ່າງຊາດ ຕໍ່ການ ພັທນາ ເສຖກິດ ແລະ ສັງຄົມ ໃນ ລາວ.
ລາງວັນພິເສດສຳລັບ ສົມບັດ
ມື້ນີ້ຂ້າພະເຈົ້າຢືນຢູ່ຕໍ່ໜ້າບັນດາທ່ານດ້ວຍຄວາມເຄົາລົບ ແລະ ດ້ວຍຄວາມໂສກເສົ້າເລັກນ້ອຍທີ່ເປັນ ຂ້າພະເຈົ້າຜູ້ທີ່ມາຮັບ ລາງວັນພິເສດເພື່ອສິດທິມະນຸດນີ້ ແທນທີ່ຈະເປັນ ສົມບັດ ຜູ້ເປັນສາມີຂອງຂ້າພະເຈົ້າ ເຊິ່ງໂອກາດແບບນີ້ຈະເຕັມປ່ຽມໄປ ດ້ວຍຄວາມສຸກ ແລະ ມີກຽດຫງ່າທີ່ສຸດຖ້າຫາກສົມບັດ ໄດ້ ມາຮັບລາງວັນນີ້ດ້ວຍຕົວລາວເອງ ແຕ່ກໍໜ້າເສຍດາຍທີ່ ສະຖານະການບໍ່ເອື້ອອຳນວຍ. ສົມບັດໄດ້ຖືກບັງຄັບໃຫ້ຫາຍ ຕົວໄປຕໍ່ໜ້າປ້ອມຕຳຫຼວດເມື່ອສອງປີກ່ອນ…
…ສົມບັດ ເວົ້າຕະຫຼອດວ່າການພັດທະນາ ແລະ ຄວາມກ້າວໜ້າບໍ່ສາມາດເກີດຂື້ນໄດ້ໂດຍການນຳໃຊ້ແຕ່ ຄວາມຮູ້ທາງວິຊາການ ແລະ ວິທະຍາສາດເທົ່ານັ້ນ ແຕ່ຕ້ອງມີຮາກຖານມາຈາກຄຸນຄ່າທາງຈິດໃຈ ກໍຄືຄວາມມີເມດຕາ, ຈິດໃຈທີ່ອ່ອນໂຍນ, ການເຄົາລົບນັບຖືຕໍ່ສິ່ງຊີວິດຕ່າງໆ (ທັງມະນຸດ ແລະ ສັດ) ແລະ ຕໍ່ທຳມະຊາດ.
ຈາກ ບົດກ່າວຂອງ ນາງ ອຶງ ຊຸຍມິງ ໃນງານມອບ-ຮັບ ລາງວັນກວາງຈູ ຈາກມູນນິທິສິບແປດພຶດສະພາ
ທ. ສົມບັດໄດ້ຮັບຣາງວັນ ກຽດຕິຄຸນ
ວິທະຍຸເອເຊຍເສຣີ: 12 ພຶດສະພາ 2015
ຄນະ ກັມມະການ ເພື່ອ ສິດທິ ມະນຸດ ທີ່ ມີ ຊື່ວ່າ ຫວັງຈູ ທີ່ ມີ ຫ້ອງການ ຢູ່ ປະເທດ ເກົາຫລີ ໃຕ້ ໄດ້ ມອບ ຣາງວັນ ກຽດຕິຄຸນ ໃຫ້ ບຸກຄົນ ທີ່ ເຮັດວຽກ ດ້ານ ສິດທິ ມະນຸດ ທີ່ ດີເດັ່ນ ປະຈໍາ ປີ 2015.
ໃນ ນັ້ນ ທ່ານ ສົມບັດ ສົມພອນ ນັກ ພັທນາ ອາວຸໂສ ດີເດັ່ນ ຂອງລາວ ທີ່ ຖືກ ລັກພາຕົວ ໄປ ໃນ ວັນທີ 15 ທັນວາ 2012 ກໍ ເປັນ ຜູ້ນຶ່ງ ທີ່ ຖືກ ຄັດເລືອກ ໃຫ້ ໄດ້ຮັບ ຣາງວັນ ກຽດຕິຄຸນ ໃນ ຄັ້ງນີ້.
ຢູ່ໃນ ຈົດໝາຍ ຂອງ ຄນະ ກັມມະການ ດ້ານ ສິດທິ ມະນຸດ ຂອງ ຫວັງຈູ ໄດ້ ແຈ້ງວ່າ: ທ່ານ ສົມບັດ ສົມພອນ ໄດ້ ໃຊ້ ເວລາ 30 ປີ ເພື່ອ ສົ່ງເສີມ ແລະ ໃຫ້ການ ຝຶກ ອົບຮົມ ແກ່ ໄວໜຸ່ມ ໃນ ດ້ານ ການ ສຶກສາ, ການ ພັທນາ ຊົນນະບົດ ແບບ ຍືນຍົງ.
ແລະ ໃນ ຕອນທ້າຍ ຈົດໝາຍ ຂອງ ຄນະ ກັມມະການ ໄດ້ເວົ້າ ໄວ້ວ່າ ຣາງວັນ ພິເສດ ດັ່ງກ່າວ ນີ້ ຈະ ປະກອບ ສ່ວນ ຍົກສູງ ເຣື້ອງ ການ ຫາຍສາບສູນ ຂອງ ທ່ານ ສົມບັດ ແລະ ຊອກຫາ ຕົວ ທ່ານ ແລະ ໃຫ້ ທ່ານ ກັບ ມາຫາ ຄອບຄົວ ຢ່າງ ປອດໄພ. ອົງການ ທີ່ ເຮັດວຽກ ດ້ານ ສິດທິ ມະນຸດ ຫວັງຈູ ຖືກສ້າງຕັ້ງ ຂຶ້ນ ໃນປີ 1994 ຢູ່ ປະເທດ ເກົາຫລີ ໃຕ້ ໂດຍ ມີ ຈຸດປະສົງ ເພື່ອ ເຮັດວຽກ ສົ່ງເສີມ ສິດທິ ມະນຸດ ແລະ ການສ້າງ ສັນຕິພາບ ໃນ ທົ່ວໂລກ.
ລາວເປັນຜູ້ຟັງທີ່ດີ…
ລາວເປັນຍັງເປັນຄົນທີ່ມີຄວາມເຄົານົບຖືເປັນຢ່າງສູງຕໍ່ວິຖີຊີວິດທ້ອງຖິ່ນ ແລະ ພູມປັນຍາທ້ອງຖິ່ນ. ລາວເຊື່ອມາຕະຫຼອດວ່າເຮົາບໍ່ສາມາດເອົາຕົວລອດໄດ້ໃນເລື່ອງການປູກຝັງຖ້າເຮົາບໍ່ວ່າຈະລົງມືເຮັດແນວໃດ.
ເຊິ່ງແຕກຕ່າງຈາກຜູ້ຊ່ຽວຊານດ້ານກະສິກຳຫຼາຍໆຄົນໃນປັດຈຸບັນທີ່ມັກຈະຍ່າງເຂົ້າໄປຫາປະເທດກຳລັງພັດທະນາ ແລ້ວເວົ້າວ່າ ‘ເຮົາສາມາດສອນເຈົ້າວ່າຄວນຈະເຮັດແນວໃດ.’
ສົມບັດ ບໍ່ເຄີຍເຮັດແນວນັ້ນ. ທຸກໆຄັ້ງລາວພະຍາຍາມຮຽນຮູ້ ແລະ ຮັບຟັງກ່ອນ, ແລະ ມັນກໍເປັນແນວທາງການເຮັດວຽກຂອງລາວຕັ້ງແຕ່ໃດມາ ໃນການເຮັດວຽກກັບຄົນອື່ນ. ລາວບໍ່ເວົ້າຫຼາຍ, ລາວຟັງກ່ອນ.
ນາງ ອຶງ ຊຸຍມິງ, ກ່າວໃນ ງານຄາສຕານ: ການບັງຄັບໃຫ້ຫາຍສາບສູນໃນອາຊີ: ກໍລະນີ ສົມບັດສົມພອນ (Castan Event: Enforced Disappearances in Asia: the case of Sombath Somphone), ຈັດຂື້ນທີ່ມະຫາວິທະຍາໄລໂມນາຊ, ເມວບອນ, ອົດສະຕາລີ ໃນວັນທີ 6 ມີນາ 2014
ການສຶກສາແບບມີສ່ວນຮ່ວມ
ຟີມປີ 2012, ກິດຈະກຳນອກໂມງຮຽນຂອງນັກຮຽນມັດທະຍົມປາຍແຂວງຊຽງຂວາງ (ໝວດເດັກອາສາໃນໂຄງການຕ້ານຢາເສບຕິດຂອງກົມສິນລະປະ ແລະພະລະສຶກສາ) ລົງເກັບກຳຂໍ້ມູນ ພ້ອມທັງວິເຄາະວິໄຈທ່າແຮງ ແລະ ບັນຫາໃນຊຸມຊົນຕົນເອງ ໃນດ້ານວັດທະນະທຳ-ສັງຄົມ, ທຳມະຊາດ, ເສດຖະກິດ ແລະ ຄວາມສຸກ (ກອບ 4 ເສົາການພັດທະນາແບບຍືນຍົງຂອງທ່ານ ສົມບັດ ສົມພອນ) ເພື່ອນຳໄປສູ່ການເຂົ້າໃຈຊຸມຊົນຕົນເອງ ແລະ ການຈັດບູລິມະສິດບັນຫາທີ່ຕ້ອງໄດ້ແກ້ໄຂຮ່ວມກັນ. ບັນຫາທີ່ພົ້ນເດັ່ນ ຕ້ອງໄດ້ມີການແກ້ໄຂຮີບດ່ວນຈາກການວິເຄາະຮ່ວມກັນຂອງຊຸມຊົນໃນ ຟີມນີ້ ແມ່ນຄວາມບໍ່ຊັດເຈນເລື່ອງຂອບເຂດຊາຍແດນທີ່ດິນລະຫວ່າງບ້ານກັບບ້ານ ຍ້ອນບໍ່ມີເອກະສານອ້າງອີງ ແລະບໍ່ມີຄົນໃຫ້ຄວາມກະຈ່າງແຈ້ງ. ທ້າຍທີ່ສຸດ ຂະບວນການໄດ້ນຳໄປສູ້ການເຊື້ອເຊີນວິຊາການສະເພາະດ້ານການຈັດສັນ ທີ່ດິນຈາກພາກລັດເຂົ້າມາຊ່ວຍແກ້ໄຂບັນຫາດັ່ງກ່າວຮ່ວມກັນ.