The Sentinel: 02 ຕຸລາ 2013
ລັດຖະບານເປັນຜູ້ຖືກສົງໃສວ່າເປັນຜູ້ສົມຮູ້ຮ່ວມຄິດໃນຂະບວນການຫາຍຕົວໄປຂອງຜູ້ຊ່ຽວຊານດ້ານການພັດທະນາ
ສຳລັບອື້ງ ຊຸຍມິງ, 10 ເດືອນທີ່ຜ່ານມາ ເປັນຊ່ວງເວລາແຫ່ງຄວາມໂດດດ່ຽວ, ຫົດຫູ່, ແລະ ຄວາມຢ້ານ. ລາວໄດ້ດີ້ນລົນສຸດຂີດແຕ່ບໍ່ໄດ້ຮັບຜົນຫຍັງເລີຍໃນການຄົ້ນຫາວ່າເກີດຫຍັງຂື້ນກັບສາມີຂອງລາວ, ສົມບັດ ສົມພອນ, ຜູ້ມີຄວາມເປັນໄປໄດ້ສູງວ່າຖືກລັກພາຕົວ ແລະ ຖືກຂ້າ ເຊິ່ງອາດຈະແມ່ນສະມາຊິກຂອງລັດຖະບານສປປ ລາວ ທີ່ສົມຮູ້ຮ່ວມຄິດນຳ.
ຊຸຍມິງປະຕິເສດທີ່ຈະຍອມແພ້ ໂດຍຍັງມີຄວາມຫວັງວ່າຜູ້ຊ່ຽວຊານດ້ານການພັດທະນາທີ່ໂດ່ງດັງໃນລະດັບສາກົນ ກໍຄື ສົມບັດ ໃນໄວອາຍຸ 61 ປີ ທີ່ຫາຍຕົວໄປໃນຂະນະທີ່ກຳລັງເດີນທາງກັບເມືອກິນເຂົ້າຢູ່ເຮືອນຕັ້ງແຕ່ວັນທີ 15 ທັນວາ ປີກາຍນີ້ ຈະຍັງມີຊີວິດຢູ່. ມີຂໍ້ສົງໃສວ່າສົມບັດ ອາດຈະກະຕຸ້ນໃຫ້ເກີດຄວາມຮູ້ສຶກວ່າເປັນປໍລະປັກຕໍ່ກຸ່ມຜູ້ສະແຫວງຜົນປະໂຫຍດຈາກທີ່ດິນ ຈາກການທີ່ວ່າລາວພະຍາຍາມປົກປ້ອງຜົນປະ ໂຫຍດຂອງປະຊາຊົນຊາວໄຮ່ຊາວນາເຊິ່ງເປັນປະຊາກອນສ່ວນໃຫຍ່ໃນຂົງເຂດຊົນນະບົດ.
ຈາກຜົນການສຶກສາ, ໄດ້ມີການປະເມີນໄວ້ວ່າ 40 ເປີເຊັນຂອງທີ່ດິນປູກຝັງໃນປະເທດຕອນນີ້ຕົກຢູ່ໃນກຳມືຂອງຕ່າງຊາດ ຢ່າງໃດກໍຕາມ, ພັນລະຍາຂອງສົມບັດເວົ້າວ່າ ສາມີຂອງຕົນບໍ່ເຄີຍໃຊ້ວິທີຕໍ່ຕ້ານ ແຕ່ລາວໄດ້ເຮັດວຽກຮ່ວມມືກັບລັດຖະບານມາຕະຫຼອດເພື່ອເປົ້າໝາຍການຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກ.
ສົມບັດ ໄດ້ຮັບລາງວັນ ຣາມອນ ແມັກໄຊໄຊ (Ramon Magsaysay) ໃນປີ 2005 ແລະ ລາງວັນອັນຊົງກຽດອື່ນໆ ຈຳນວນຫຼາຍ ລາວໄດ້ຫາຍຕົວໄປໃນຂະນະທີ່ກຳລັງຂັບລົດນຳຫຼັງລົດພັນລະຍາຂອງຕົນເອງເພື່ອກັບເມືອເຮືອນ ໃນຕົວເມືອງນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ. ການຫາຍຕົວໄປໄດ້ຕາມມາດ້ວຍຄຳວິພາກວິຈານຈາກສະຫະລັດອາເມລິກາ, ສະຫະປະຊາຊາດ, ແລະ ອົງການສິດທິມະນຸດອີກຈຳນວນຫຼວງຫຼາຍ ຈາກທີ່ລັດຖະບານໄດ້ປະຕິເສດຢ່າງຊັດເຈນທີ່ຈະສືບສວນສອບສວນຢ່າງໂປ່ງໃສກ່ຽວກັບຄະດີນີ້. “ຂ້ອຍກຳລັງຂັບລົດຢູ່ທາງໜ້າຂອງລົດລາວ ໂດຍລາວຂັບມາຕາມຫຼັງ ຂ້ອຍໄດ້ຂັບກາຍປ້ອມຕຳຫຼວດ ແລະ ເມື່ອແນມໄປເບິ່ງແວ່ນຂ້າງກໍບໍ່ເຫັນລົດຂອງລາວແລ້ວ,” ຊຸຍມິງ ຜູ້ຖືສັນຊາດສິງກະໂປແຕ່ກຳເນີດ ໄດ້ໃຫ້ຄຳສຳພາດ. “ຂ້ອຍບໍ່ໄດ້ຄິດຫຍັງຫຼາຍຕອນນັ້ນ, ແຕ່ເມື່ອກັບໄປຮອດເຮືອນ ລາວບໍ່ໄດ້ກັບມາບ້ານ, ຂ້ອຍໄດ້ໂທຫາລາວ ແຕ່ວ່າໂທລະສັບລາວຖືກປິດເຄື່ອງ. ຂ້ອຍຄິດວ່າ ອາດຈະເກີດອຸປະຕິເຫດຂື້ນກັບລາວ”
ຫຼັງຈາກໝົດມື້ ຊອກຫາສົມບັດບໍ່ເຫັນ, ລາວ ແລະ ໝູ່ເພື່ອນໄດ້ໄປຫາທີ່ປ້ອມຕຳຫຼວດ ເຊິ່ງພາຍຫຼັງ “ພວກເຮົາພົບວ່າມີກ້ອງວົງຈອນປິດຕິດຕັ້ງຢູ່ຕາມທາງ,” ລາວເວົ້າ. “ດັ່ງນັ້ນ ພວກເຮົາຕັດສິນໃຈຂໍຕຳຫຼວດໃຫ້ເປີດພາບບັນທຶກກ້ອງວົງຈອນປິດໃຫ້ເບິ່ງ ແລະ ພວກເຂົາກໍຕອບວ່າ ‘ໄດ້’.“
ການຍອມໃຫ້ກຸ່ມນີ້ເຂົ້າເບິ່ງພາບບັນທຶກ ເປັນຄວາມຜິດພາດເຖິງຕາຍສຳລັບຜູ້ມີອຳນາດຂອງລາວ. ມັນເປັນຫຼັກຖານໃຫ້ເຫັນວ່າ ລົດຂອງສົມບັດ ຖືກໂບກໃຫ້ຫຍຸດ ແລະ ຖືກເອົາຕົວເຂົ້າໄປໃນປ້ອມຕຳຫຼວດ ພ້ອມທັງມີຄົນອື່ນຂັບລົດຂອງລາວໄປ ແລະ ມີລົດກະບະສີຂາວມາຈອດ ແລ້ວເອົາລາວຂື້ນລົດພ້ອມຂັບອອກໄປ. ຫຼັງຈາກນັ້ນບໍ່ມີຜູ້ໃດພົບເຫັນລາວ ຫຼື ລົດຈິບຂອງລາວອີກເລີຍ.
ເຖິງວ່າຕຳຫຼວດຈະບໍ່ຍອມໃຫ້ເອົາໄຟລ໌ໄປ ແຕ່ຊຸຍມິງກໍໄດ້ໃຊ້ໂທລະສັບຂອງຕົນເອງເພື່ອຖ່າຍເອົາພາບບັນທຶກຈາກກ້ອງວົງຈອນປິດນັ້ນ. ຕຳຫຼວດບອກວ່າພາບບັນທຶກນີ້ສະຫຼຸບບໍ່ໄດ້ ແລະ ພວກເຮົາບໍ່ສາມາດພິສູດໄດ້ວ່າ ໃຜຂັບລົດຈິບໄປຈາກປ້ອມຕຳຫຼວດ ຫຼື ຄົນສອງຄັນທີ່ໄປນຳລົດກະບະຄັນສີຂາວນັ້ນແມ່ນໃຜ.
ລັດຖະບານໄດ້ອອກຖະແຫຼງການວ່າພວກເຂົາບໍ່ຮູ້ເລື່ອງຫຍັງເລີຍ ແລະ ພວກເຂົາກໍຍັງຄົງດຳເນີນການສອບສວນຢູ່ ທັ້ງໆ ທີ່ມີຫຼັກຖານຊັດເຈນຈາກພາບບັນທຶກກ້ອງວົງຈອນປິດ. ພວກເຂົາໄດ້ປະຕິເສດຄຳຮ້ອງຂໍໃຫ້ຕຳຫຼວດສາກົນເຂົ້າມາຊ່ວຍເຫຼືອ, ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ ພວກເຂົາກໍເລີ່ມສະແດງຄວາມລຳຄານຫງຸດຫງິດຫຼາຍຂື້ນ ທີ່ມີການປະທ້ວງໂດຍ ທີ່ເຈົ້າໜ້າທີ່ຈາກສະຖານທູດສະຫະລັດອາມາລິກາໄດ້ຜູກປ້າຍຂະໜາດໃຫຍ່ເທິງອ່າງນ້ຳປະປາໃນສະຖານທູດ ໂດຍມີຂໍ້ຄວາມຖາມວ່າ ເກີດຫຍັງຂື້ນກັບນັກຮຽກຮ້ອງສິດທິມະນຸດ ເຊິງພາຍຫຼັງໄດ້ມີກຸ່ມຄົນຈຳນວນໜຶ່ງ ຖືປືນ ໄຣໂຟ AK-47 ເຂົ້າມາອ້ອມສະຖານທູດ ແລະ ຂົ່ມຂູ່ໃຫ້ລູກຈ້າງຄົນລາວປົດປ້າຍດັ່ງກ່າວອອກໃນທາງທີ່ເຮັດໃຫ້ເກີດຄວາມຢ້ານກົວຕໍ່ຄວາມປອດໄພຂອງຕົນເອງ.
ການຫາຍຕົວໄປໄດ້ກາຍເປັນປະເດັນລະຫວ່າງປະເທດ ເຮັດໃຫ້ລັດຖະບານລາວຂາຍໜ້າ ເຊິ່ງ Maina Kiai ຜູ້ລາຍງານ/ກວດກາພິເສດຂອງສະຫະປະຊາຊາດດ້ານສິດທິແຫ່ງເສລີພາບໃນການລວມຕົວແລະສະມາຄົມຢ່າງສັນຕິ (United Nations Special Rapporteur on the rights to freedom of peaceful assembly and association) ໄດ້ຍົກເອົາກໍລະນີດັ່ງກ່າວຂື້ນກ່າວຄຳປາໃສເມື່ອວັນທີ 23 ກັນຍາ ທີ່ສະຫະປະຊາຊາດ, ຕໍ່ໜ້າປະທານປະເທດສະຫະລັດອາເມລິການ ບາຣັກ ໂອບາມາ (Barack Obama).
“ພາກປະຊາສັງຄົມ ແລະ ບັນດາສຽງທີ່ບໍ່ເຫັນດີເຫັນພ້ອມເຫຼົ່ານັ້ນຕ້ອງປະເຊີນກັບບັນຫາອຸປະສັກທີ່ສຳຄັນທີ່ສຸດ ບໍ່ຄືກັບຜູ້ທີ່ສະໜັບສະໜູນນະໂຍບາຍຂອງທາງການ. ໃນລາວ, ສົມບັດ ສົມພອນ ”ໄດ້ຫາຍສາບສູນ” ຕັ້ງແຕ່ເດືອນທັນວາປີກາຍນີ້ ຍ້ອນວ່າລາວສະໜັບສະໜູນສິດທິເລື່ອງທີ່ດິນຂອງໄຮ່ຊາວນາ ແລະ ຈົນຮອດປັດຈຸບັນບໍ່ມີຂ່າວຄາວຫຍັງຈາກລາວເລີຍ” Kiai ເວົ້າ.
ອົງການນິລະໂທດກຳສາກົນ (Amnesty International) ໄດ້ຕີພິມລາຍງານໃນຊ່ວງຕົ້ນປີນີ້ ວ່າ “ເຖິງແມ່ນວ່າໃນຊ່ວງຫຼາຍເດືອນທີ່ຜ່ານມາ ທາງການລາວໄດ້ໃຫ້ຄຳໝັ້ນສັນຍາຕໍ່ສາທາລະນະທີ່ຈະສືບສວນ ສອບສວນເຖິງການຫາຍຕົວໄປຂອງສົມບັດ, ແຕ່ຈົນຮອດປັດຈຸບັນ ການດໍາເນີນງານຂອງຕໍາຫຼວດຍັງບໍ່ເຫັນຄືບໜ້າປານໃດ. ນອກຈາກນັ້ນ ຈົນຮອດປັດຈຸບັນທາງການຍັງລົ້ມເຫຼວ ບໍ່ສາມາດໃຫ້ຂໍ້ມູນ ຄວາມຄືບໜ້າຜົນການສືບສວນສອບສວນວ່າຮອດໃສແລ້ວ ໃຫ້ແກ່ຄອບຄົວຂອງສົມບັດ ແລະ ຄົນອື່ນໆທີ່ມີຄວາມສົນໃຈ, ແລະ ຕີພິມເຜີຍແຜ່ຜົນ ການສຶບສວນທີ່ຈະຊ່ວຍຕອບຄໍາຖາມສໍາຄັນໆ ກ່ຽວກັບການຫາຍຕົວໄປຂອງສົມບັດໄດ້.”
ການສອບສວນທີ່ບໍ່ມີຄວາມສົມບູນ/ພຽງພໍ, ຂໍ້ເທັດຈິງທີ່ສົມບັດ ໄດ້ຖືກພົບເຫັນເປັນຄັ້ງສຸດທ້າຍທີ່ປ້ອມຕຳຫຼວດ ໂດຍທີ່ວ່າຕຳຫຼວດບໍ່ໄດ້ເຮັດຫຍັງເລີຍເພື່ອເປັນການຂັດຂວາງບໍ່ໃຫ້ຖືກເອົາຕົວໄປ, “ເປັນການຊີ້ໃຫ້ເຫັນວ່າເຈົ້າໜ້າທີ່ລາວມີສ່ວນກ່ຽວຂ້ອງໃນລະດັບໃດໜຶ່ງ.”
ສົມບັດ ເປັນຜູ້ກໍ່ຕັ້ງສູນອົບຮົມຮ່ວມພັດທະນາເພື່ອສົ່ງເສີມການສຶກສາ, ທັກສະການເປັນຜູ້ນຳພາ, ແລະ ການພັດທະນາແບບຍືນຍົງໃນລາວ ເຊິ່ງພາຍຫຼັງເປັນອົງການພາກປະຊາສັງຄົມລາວທີ່ເປັນທີ່ຮັບຮູ້ຫຼາຍທີ່ສຸດ ເຊິ່ງຕົວລາວເອງກໍໄດ້ປະກອບສ່ວນຢ່າງຕັ້ງອົກຕັ້ງໃຈ ເຂົ້າໃນການພັດທະນາເສດຖະກິດປະເທດເພື່ອໃຫ້ຫຼຸດພົ້ນອອກຈາກຄວາມທຸກຍາກ ໂດຍໄດ້ມີການເຮັດວຽກຮ່ວມມືກັບເຈົ້າໜ້າທີ່ຜູ້ມີອຳນາດມາດົນນານ ໃນດ້ານການຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກ ແລະ ສົ່ງເສີມການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ.
ສິ່ງທີ່ອາດຈະກະຕຸ້ນໃຫ້ລັດຖະບານຮູ້ສຶກບໍ່ພໍໃຈ ຊຸຍມິງກ່າວວ່າ ອາດຈະແມ່ນການທີ່ລາວໄດ້ມີສ່ວນຮ່ວມໃນການຈັດກອງປະຊຸມທີ່ກ່ຽວຂ້ອງການເປີດພື້ນທີ່ໃຫ້ປະຊາຊົນຮ້ອງທຸກເຊິ່ງເປັນໄປເພື່ອປ້ອນຂໍ້ມູນເຂົ້າໃນກອງປະຊຸມສຸດຍອດອາເຊັມ (ASEM) ທີ່ມີຂື້ນໃນເດືອນຕຸລາ.
ຊຸຍມິງ “ບໍ່ຍອມທີ່ຈະ ຍອມແພ້,” ໝູ່ຂອງລາວເວົ້າ. “ລາວເວົ້າວ່າ ‘ເຖິງແມ່ນວ່າພວກເຂົາຈະເອົາສົບຂອງສົມບັດມາໃຫ້ເບິ່ງ, ແລ້ວພວກເຂົາຄິດວ່າຂ້ອຍຈະຍອມວາງມືຈາກເລື່ອງນີ້, ພວກເຂົາຕ້ອງຄິດໃໝ່’ ລາວຈະຍັງສູ້ຄະດີນີ້ຕໍ່ໄປ.”