ABC Radio Australia: 14 June 2013
ທ່ານສາມາດຮັບຟັງການສຳພາດລະຫວ່າງ ABC ແລະ ອົງການນິລະໂທດກຳ (Amnesty International) ໄດ້ທີ່ນີ້, ຫຼື ອ່ານບັນທຶກການສົນທະນາໄດ້ໃນລຸ່ມນີ້.
ນັບເປັນເວລາ 6 ເດືອນທີ່ສົມບັດ ສົມພອນ ຜູ້ນຳພາພາກປະຊາສັງຄົມລາວທີ່ໂດດເດັ່ນໄດ້ຫາຍຕົວໄປ. ເຫດການການລັກພາຕົວເກີດຂື້ນທີ່ໜ້າປ້ອມຕຳຫຼວດໃນນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ ໄດ້ປາກົດໃຫ້ເຫັນໃນພາບບັນທຶກກ້ອງວົງຈອນປິດ.
ຫຼາຍຂົງເຂດພາກພື້ນ ລວມທັງສະຫະລັດອາເມລິກາ ແລະ ສະຫະພາບເອີຣົບ ໄດ້ສະແດງຄວາມເປັນກັງວົນຕໍ່ຊະຕາກຳຂອງສົມບັດ.
ເຈົ້າໜ້າທີ່ລາວໄດ້ອອກຖະແຫຼງການວ່າພວກເຂົາກຳລັງດຳເນີນການສືບສວນສອບສວນກໍລະນີດັ່ງກ່າວ ແຕ່ຈົນເຖິງປັດຈຸບັນກໍຍັງບໍ່ມີຄວາມຄືບໜ້າໃດໆເລີຍ.
ມໍ່ໆນີ້ ພາບບັນທຶກຈາກກ້ອງວົງຈອນປິດໄດ້ຖືກນຳໄປວິເຄາະເພີ່ມເຕີມ ແລະໄດ້ເປີດເຜີຍຂໍ້ມູນໃໝ່ເພີ່ມເຕີມ ກ່ຽວກັບເຫດການທີ່ເກີດຂື້ນໃນຕອນແລງວັນທີ 15 ທັນວາ 2012.
ຂໍ້ມູນດັ່ງກ່າວຖືກບັນທຶກໄວ້ໃນບົດລາຍງານຈາກອົງການນິລະໂທດກຳສາກົນ (Amnesty International) ໂດຍມີຊື່ວ່າ ‘Caught on camera – the enforced disappearance of Sombath Somphone’.
ຜູ້ສຳພາດ: ຣິຊາດ ອີວາດທ໌ (Richard Ewart)
ຜູ້ໃຫ້ສຳພາດ: ຣູເພີດ ອາບບອດ (Rupert Abbott), ນັກຄົ້ນຄວ້າກ່ຽວກັບປະເທດລາວ, ອົງການນິໂທດກຳສາກົນ
ອາບບອດ: ໃນບົດລາຍງານ Caught on Camera, ພວກເຮົາຄຳນຶງເຖິງເນື້ອໃນ 3 ເລື້ອງ ທີ່ມາທີ່ໄປຂອງການຫາຍຕົວໄປຂອງສົມບັດ, ເກີດຫຍັງຂື້ນກ່ອນມື້ວັນທີ 15 ທັນວາ 2012 ແລະ ພວກເຮົາໄດ້ຄົ້ນພົບວ່າແທ້ຈິງແລ້ວມັນມີສັນຍານວ່າເຈົ້າໜ້າທີ່ໄດ້ພະຍາຍາມກີດກັນສົມບັດໃນສັງຄົມເຊິ່ງນຳມາສູ່ການຫາຍຕົວໄປ. ແລ້ວເຮົາຈະເບິ່ງໄປເຖິງສິ່ງທີ່ເກດຂື້ນໃນມື້ນັ້ນ ແລະ ກ່າວເຖິງພາບບັນທຶກຈາກກ້ອງວົງຈອນປິດທີ່ສົມບັດໄດ້ຖືກເອີ້ນໃຫ້ຢຸດຢູ່ປ້ອມຕຳຫຼວດ ແລ້ວກໍຖືກເອົາຕົວໄປກັບລົດກະບະທີ່ເປີດໄຟຂໍທາງຢູ່ນັ້ນ. ໃນການວິເຄາະພາບຈາກກ້ອງວົງຈອນປິດເຊິ່ງທາງຄອບຄົວສົມບັດບັນທຶກມາໄດ້ ພວກເຮົາພົບວ່າໃນນັ້ນປາກົດມີມືປືນຢູ່ໃນພາບບັນທຶກນັ້ນ ເຫັນວ່າມີການຍິງປືນເກີດໃນເຫດການມື້ນັ້ນ. ເຫດຜົນທີ່ສິ່ງນີ້ມີຄວາມສຳຄັນຫຼາຍ ຍ້ອນວ່າຕຳຫຼວດໄດ້ພະຍາຍາມເວົ້າວ່າສະຖານະການໃນມື້ນັ້ນເປັນປົກກະຕິ ບໍ່ມີຫຍັງຜິດສັງເກດແຕ່ຢ່າງໃດ. ບາດນີ້ ສຳລັບພວກເຂົາ ການເວົ້າວ່າໃນເຫດການມື້ນັ້ນມີມືປືນນຳ ກໍຄືຊິຟັງຄືວ່າເປັນເລື່ອງບໍ່ເປັນຕາເຊື່ອ. ພວກເຮົາຍັງໄດ້ພິຈາລະນາພາຍຫຼັງ ການສືບສວນສອບສວນຂອງຕຳຫຼວດບໍ່ເປັນໜ້າໜ້າເຊື່ອຖືທັງໝົດ ຂໍ້ສະຫຼຸບທີ່ແປກປະຫຼາດເຫຼົ່ານັ້ນທີ່ວ່າສະຖານະການເປັນປົກກະຕິທີ່ຈະມີຄົນຖືກຕຳຫຼວດເອີ້ນໃຫ້ຢຸດຢູ່ປ້ອມຕຳຫຼວດແລ້ວຖືກເອົາຕົວໄປ ພ້ອມທັງມີມືປືນປາກົດໃນເຫດການນັ້ນ. ແລະ ພ້ອມດຽວກັນ ການປະຕິເສດຄວາມຊ່ວຍເຫຼືອທີ່ປະເທດຕ່າງໆ ໄດ້ສະເໜີໄປ ຕົວຢ່າງວ່າການຂໍເບິ່ງພາບບັນທຶກຈາກກ້ອງວົງຈອນປິດທີ່ເປັນຕົ້ນສະບັບ, ການນຳໄປວິເຄາະ, ການລະບຸປ້າຍລົດ, ການພະຍາຍາມລະບຸບຸກຄົນຕ່າງໆທີ່ຢູ່ໃນເຫດການມື້ນັ້ນ. ອົງການນິລະໂທດກຳ ພວກເຮົາໄດ້ພະຍາຍາມໄປຢ້ຽມຢາມປະເທດລາວເພື່ອສົນທະນາເຖິງກໍລະນີດັ່ງກ່າວພ້ອມກັບເລື່ອງອື່ນໆ ແລະ ພວກເຮົາໄດ້ພະຍາຍາມຂໍເຂົ້າພົບເຈົ້າໜ້າທີ່ລະດັບສູງຂອງລາວທີ່ຢູ່ຕ່າງປະເທດ ເຊິ່ງກໍໄດ້ຮັບການປະຕິເສດຄຳຂໍ.
ອີວາດທ໌: ຂ້ອຍຂໍຖາມເຈົ້າເພິ່ມເຕິມກ່ຽວກັບມືປືນໃນວີດີໂອໄດ້ບໍ່ ເຈົ້າຮູ້ບໍ່ວ່າເປັນຫຍັງຈຶ່ງມີມືປືນໃນເຫດການມື້ນັ້ນ? ເຈົ້າໄດ້ເວົ້າວ່າມີການຍິງປື້ນໃນມື້ນັ້ນ ມັນມີເປົ້າໝາຍແມ່ນສົມບັດບໍ ຫຼື ແມ່ນຫຍັງ ມັນຍັງບໍ່ຈະແຈ້ງບໍ?
ອີວາດທ໌: ຂ້ອຍຂໍຖາມເຈົ້າເພິ່ມເຕິມກ່ຽວກັບມືປືນໃນວີດີໂອໄດ້ບໍ່ ເຈົ້າຮູ້ບໍ່ວ່າເປັນຫຍັງຈຶ່ງມີມືປືນໃນເຫດການມື້ນັ້ນ? ເຈົ້າໄດ້ເວົ້າວ່າມີການຍິງປື້ນໃນມື້ນັ້ນ ມັນມີເປົ້າໝາຍແມ່ນສົມບັດບໍ ຫຼື ແມ່ນຫຍັງ ມັນຍັງບໍ່ຈະແຈ້ງບໍ?
ອາບບອດ: ບໍ່, ປືນແມ່ນໄດ້ຍິງຂື້ນຟ້າ ແລະ ແນ່ນອນ ພວກເຮົາບໍ່ສາມາດສະຫຼຸບໃຫ້ເຫດຜົນວ່າຍ້ອນຫຍັງມືປືນຈຶ່ງຢູ່ໃນສະຖານະການ. ສິ່ງທີ່ເກີດຂື້ນແມ່ນສົມບັດໄດ້ຖືກຕຳຫຼວດເອີ້ນໃຫ້ຢຸດຢູ່ໜ້າປ້ອມຕຳຫຼວດ ລາວໄດ້ລົງຈາກລົດຂອງລາວ ແລ້ວມີຄົນຂັບລົດລາວໄປ ຫຼັງຈາກນັ້ນລາວກໍຖືກເອົາຕົວຂື້ນລົດກະບະທີ່ເປີດໄຟກະພິບທີ່ໄດ້ເຂົ້າຈອດຢູ່ບ່ອນເກີດເຫດ ຈາກນັ້ນຜູ້ຊ້ອນທ້າຍລົດຈັກໄດ້ຍິງປືນຂື້ນຟ້າ ແລະ ຂັບອອກໄປ ແລະ ລົດກະບະກໍນຳຫຼັງລົດຈັກນັ້ນໄປ. ລູກປືນທີ່ຍິງຂື້ນອາດຈະເປັນການຍິງເຕືອນ, ເປັນການບອກວ່າໄດ້ເວລາອອກຈາກບໍລິເວນດັ່ງກ່າວ, ເປັນການຂູ່ຜູ້ທີເຫັນເຫດການ, ຍາກທີ່ຈະສະຫຼຸບໄດ້. ແຕ່ວ່າສິ່ງທີ່ຈະແຈ້ງແມ່ນ ມັນບໍ່ແມ່ນເລື່ອງທຳມະດາທີ່ບຸກຄົນໃດໜຶ່ງຈະຍິງປືນຂື້ນຟ້າຢູ່ຕໍ່ໜ້າປ້ອມຕຳຫຼວດໃນຊ່ວງເວລາທີ່ຖະໜົນໃນວຽງຈັນເຊິ່ງເປັນເມືອງຫຼວງຂອງສປປລາວ ກຳລັງສ່ວນສົນ ແລະ ການທີ່ຕຳຫຼວດເວົ້າວ່າສະຖານະການເປັນປົກກະຕິ ມັນເຮັດໃຫ້ເບິ່ງຄືວ່າບໍ່ສົມເຫດສົມຜົນເຂົ້າໄປຕື່ມ.
ອີວາດທ໌: ເຈົ້າໄດ້ເວົ້າວ່າໄດ້ມີຄວາມພະຍາຍາມ ທີ່ຈະເຂົ້າພົບເຈົ້າໜ້າທີ່ສປປ ລາວ ຂ້ອຍຄິດວ່າ ກໍບໍ່ແມ່ນເລື່ອງຜິດປົກກະຕິທີ່ລັດຖະບານລາວຈະປະຕິເສດບໍ່ໃຫ້ເຂົ້າພົບ ແລະ ສົນທະນາກັບບຸກຄົນດັ່ງເຊັ່ນເຈົ້າ ກ່ຽວກັບຄະດີ ຫຼື ກ່ຽວກັບສະຖານະການຕ່າງໆທີ່ເກີດຂື້ນພາຍໃນປະເທດຂອງຕົນເອງ. ເຮົາຄວນຈະເວົ້າວ່າມັນເປັນ ທິດສະດີການສົມຮູ້ຮ່ວມຄິດບໍ ຫຼື ພວກເຮົາຄວນເຊື່ອວ່າ ພວກເຂົາ ໃນນາມລັດຖະບານກຳລັງສືບສວນສອບສວນ ເຖິງແມ່ນວ່າພວກເຂົາຈະບໍ່ໄດ້ກຽມພ້ອມທີ່ຈະອອກສູ່ສາທະລະນະກ່ຽວກັບເລື່ອງດັ່ງກ່າວ.
ອາບບອດ: ການທີ່ຕຳຫຼວດໄດ້ອອກຖະແຫຼງການລາຍງານເມື່ອສອງເດືອນກ່ອນເຖິງຄວາມຄືບໜ້າຂອງການສືບສວນສອບສວນ ວ່າພວກເຂົາໄດ້ຂໍ້ມູນຫຍັງແດ່ ໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າການສືບສວນສອບສວນຂາດປະສິດທິພາບແທ້ໆ. ຂ້ອຍໝາຍຄວາມວ່າພວກເຂົາຍັງບໍ່ສາມາດແມ້ກະທັ້ງລະບຸໄດ້ວ່າມີມືປືນໃນບໍລິເວນເຫດການໃນມື້ນັ້ນ ຕົວຢ່າງວ່າ ດັ່ງທີ່ຂ້ອຍໄດ້ເວົ້າມາວ່າມີຄົນຍິງປືນຂື້ນຟ້າ. ແນວໃດກໍຕາມ ເປັນເວລາ 6 ເດືອນແລ້ວ ພາບລັກຂອງປະເທດລາວກໍກຳລັງເສຍຫາຍຢ່າງໃຫຍ່ຫຼວງຈາກສິ່ງທີ່ເກີດຂື້ນ ແລະ ເລື່ອງນີ້ກໍຈະບໍ່ຈາງຫາຍໄປໃສ ການທີ່ບໍ່ຍອມຮັບການຊ່ວຍເຫຼືອຍ້ອນເຫດຜົນ ຕົວຢ່າງເຊັ່ນວ່າເປັນເລື່ອງກຽດສັກສີຂອງປະເທດຊາດ ກໍຍິ່ງຈະເຮັດໃຫ້ພາບລັກເສຍຫາຍຮ້າຍແຮງຂື້ນເລື້ອຍໆ. ສປປລາວ ອາດຈະບໍ່ມີຄວາມອາດສາມາດດ້ານເຕັກນິກ ດັ່ງທີ່ສະຫະລັດອາເມລິກາໄດ້ສະເໜີໃຫ້ການຊ່ວຍເຫຼືອໃນການວິເຄາະພາບບັນທຶກດັ່ງກ່າວ. ນີ້ແມ່ນຫຼັກຖານທີ່ດີກ່ຽວກັບການຫາຍຕົວໄປ ທີ່ເຈົ້າຫາບໍ່ໄດ້ອີກແລ້ວ. ຄວາມຈິງມັນຖືກບັນທຶກໂດຍກ້ອງວົງຈອນປິດທາງຫຼວງ ແລະ ຄອບຄົວກໍໄດ້ຫາວິທີບັນທຶກເອົາມາໄວ້ ດັ່ງນັ້ນ ການທີ່ເຈົ້າໜ້າທີ່ປະຕິເສດການຊ່ວຍເຫຼືອ ຖືວ່າເປັນເລື່ອງທີ່ໜ້າກັງວົນທີ່ສຸດ ແລະ ສຳລັບອົງການນິລະໂທດກຳສາກົນເຫັນວ່າການເຮັດແບບນັ້ນຖືວ່າເປັນການປົກປິດຄວາມຈິງ.
ອີວາດທ໌: ແລະ ຄວາມຈິງທີ່ວ່າ ຄອບຄົວມີສຳເນົາວີດີໂອດັ່ງກ່າວ ແລະ ຂ້ອຍເດົາວ່າມັນວ່າມັນອາດຈະຮົ່ວໄຫຼໄປຫາພວກເຂົາ, ສະແດງວ່າມີບຸກຄົນພາຍໃນເຈົ້າໜ້າທີ່ລາວທີ່ມີຂໍ້ມູນຫຼາຍກວ່າລັດຖະບານ ແລະ ພ້ອມຈະສະໜອງໃຫ້ ແລະ ທີ່ເປັນກັງວົນກ່ຽວກັບເລື່ອງນີ້?
ອາບບອດ: ຄອບຄົວໄດ້ສຳເນົາວີດີໂອມາ ແລະ ຂໍອະທິບາຍໃຫ້ຈະແຈ້ງ ວີດີໂອນີ້ຖືກບັນທຶກດ້ວຍກ້ອງໂທລະສັບມືຖືຫຼືອຸປະກອນໄຟຟ້າຄ້າໆກັນ ເຊິ່ງເປັນເຫດຜົນວ່າພາບວີດີໂອທີ່ເຜີຍແຜ່ໄປທົ່ວຢູ່ໃນໂລກອອນລາຍດຽວນີ້ ມັນເປັນມົວໆ. ດັ່ງນັ້ນ ສິ່ງທີ່ຢາກຮຽກຮ້ອງຕໍ່ເຈົ້າໜ້າທີ່ກໍຄື ໃຫ້ນຳເອົາພາບຕົ້ນສະບັບມາເຜີຍແຜ່ ເຊິ່ງຈະເປັນພາບທີ່ແຈ້ງກວ່ານີ້. ສິ່ງທີ່ເກີດຂື້ນກໍຄື ຄອບຄົວໄດ້ໄປຫາປ້ອມຕຳຫຼວດທັນທີຫຼັງຈາກທີ່ສົມບັດຫາຍຕົວໄປ ແລະ ໄດ້ເຫັນພາບບັນທຶກດັ່ງກ່າວ ແລະໄດ້ຖ່າຍວີດີໂອເອົາໄວ້. ຂ້ອຍຄິດວ່າມັນສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າ ບໍ່ແມ່ນເຈົ້າໜ້າທີ່ທຸກຄົນທີ່ມີສ່ວນກ່ຽວຂ້ອງກັບເລື່ອງນີ້ ເຊິ່ງວ່າພວກເຮົາບໍ່ຄິດວ່າມັນຈຳເປັນຕ້ອງເປັນຄຳສັ່ງຈາກເທິງລົງມາລຸ່ມເທົ່ານັ້ນ. ແຕ່ຄວາມຈິງທີ່ວ່າ ຕຳຫຼວດຢູ່ບ່ອນເກີດເຫດບໍ່ໄດ້ຂັດຂວາງບໍ່ໃຫ້ຄົນເອົາສົມບັດໄປ ດັ່ງນັ້ນຕຳຫຼວດຕ້ອງມີສ່ວນກ່ຽວຂ້ອງໃນເລື່ອງນີ້ບໍ່ທາງໃດກໍທາງໜຶ່ງ. ດັ່ງນັ້ນ ຂ້ອຍຄິດວ່າມັນເປັນກໍລະນີທີ່ວ່າຕຳຫຼວດກຳລັງປະຕິບັດໜ້າທີ່ຢູ່ໃນຕອນນັ້ນ ຄອບຄົວສົມບັດໄດ້ສຳເນົາພາບບັນທຶກເຫດການມາໂດຍບໍ່ຮູ້ມາກ່ອນວ່າມີຫຍັງເກີດຂື້ນ ແລະ ບໍ່ຮູ້ວ່າເປັນເລື່ອງທີຄວນຈະປົກປິດເປັນຄວາມລັບ.
ອີວາດທ໌: ແລະ ເທົ່າທີ່ຂະບວນການສືບສວນສອບສວນໄດ້ດຳເນີນໄປ ເລື່ອງນີ້ ຕາມຄວາມເຂົ້າໃຈຂອງຂ້ອຍ ມັນບໍ່ຈຳເປັນທີ່ສົມບັດຈະຕ້ອງຖືກຄຸມຂັງຢູ່ໃນປະເທດລາວເທົ່ານັ້ນ ມັນອາດຈະກ່ຽວຂ້ອງກັບປະເທດອ້ອມຂ້າງນຳ?
ອາບບອດ: ແມ່ນແລ້ວ ຄວາມຮັບຜິດຊອບຢູ່ທີ່ສປປລາວທີ່ຈະສອບສວນສືບສວນຢ່າງຖືກລະບຽບຫຼັກການ. ໃນບົດລາຍງານຂອງພວກເຮົາ Caught on Camera, ໄດ້ໃຫ້ຂໍ້ແນະນຳໃຫ້ແກ່ລັດຖະບານລາວໃຫ້ກວດສອບເລື່ອງນີ້ໃຫ້ຖືກຕ້ອງ ກໍຄື ໃຫ້ຊອກຫາຕົວສົມບັດໃຫ້ພົບ, ອອກຄຳສັ່ງໃຫ້ບຸກຄົນທີ່ຄຸມຂັງລາວທີ່ເປັນເຈົ້າໜ້າທີ່ໃຫ້ມີການປ່ອຍຕົວສົມບັດ ໂດຍການແຕ່ງຕັ້ງໃນມີຄະນະກຳມະການສືບສວນສອບສວນໂດຍສະເພາະໃຫ້ສືບຫາສະຖານທີ່ຄຸມຂັງສົມບັດ ສືບຫາສາເຫດເບື້ອງຫຼັງວ່າຖືກເອົາໄປຍ້ອນຫຍັງ ແລະ ຮັບປະກັນວ່າລາວຈະຖືກປ່ອຍຕົວອອກມາ ພ້ອມທັງກັບຄືນຫາຄອບຄົວຢ່າງປອດໄພ ແລະ ນຳຜູ້ທີ່ຢູ່ເບື້ອງຫຼັງການຈັບຕົວສົມບັດໄປດຳເນີນການຕາມຂະບວນການຍຸດຕິທຳ. ຄະນະສືບສວນສອບສວນຊຸດປັດຈຸບັນເຫັນໄດ້ວ່າມີຄວາມບົກພ່ອງໃນການສືບສວນສອບສວນ ເຊິ່ງເປັນກົມຕຳຫຼວດທີ່ດຳເນີນການສືບສວນກັບຕຳຫຼວດ ດັ່ງນັ້ນຄວນຈັດແຕ່ງຕັ້ງໃຫ້ມີຄະນະກຳມະການສະເພາະເພື່ອດຳເນີນການເລື່ອງນີ້ເໝາະສົມ. ແຕ່ທີ່ເຈົ້າເວົ້າແມ່ນມີຄວາມຖືກຕ້ອງທີ່ສຸດ ການບັງຄັບບຸກຄົນໃຫ້ຫາຍສາບສູນ, ມັນແມ່ນການຫາຍຕົວ, ມີບຸກຄົນຖືກລັກພາຕົວໂດຍມີເຈົ້າໜ້າທີ່ມາກ່ຽວຂ້ອງນຳ, ແລະ ກໍຍັງເປັນການລະເມີດສິດທິມະນຸດຂັ້ນຮ້າຍແຮງ ເຊິ່ງມີຄວາມແຕກຕ່າງຈາກການລະເມີດສິດທິມະນຸດຮູບແບບອື່ນໆ ຖືວ່າເປັນອາຊະຍາກຳພາຍໃຕ້ກົດໝາຍສາກົນ ເຊິ່ງໝາຍຄວາມວ່າປະເທດອື່ນໆ ພາຍໃຕ້ກົດໝາຍສາກົນສາມາດໃຊ້ອຳນາດສານສາກົນດຳເນີນການຂະບວນການສືບສວນສອບສວນໄດ້ ແລະ ໃຊ້ອຳນາດສານສາກົນ ແລະ ນຳຕົວຜູ້ໜ້າສົງໃສຢູ່ເບື້ອງຫຼັງໃຫ້ເຂົ້າໄປດຳເນີນການໃນຂະບວນການຍຸດຕິທຳ. ທັງໝົດນີ້ແມ່ນການເປີດໃຫ້ປະເທດອື່ນໆ, ສາກົນເຂົ້າມາ ແລະ ເປັນສິ່ງທີ່ພວກເຮົາໄດ້ຂຽນໄວ້ໃນບົດລາຍງານດັ່ງກ່າວ ເຊິ່ງຈະຖືວ່າເປັນການດຳເນີນການທີ່ຄວນມີການພິຈາລະນາໃນຕໍ່ໜ້າ ຖ້າຫາກວ່າລັດຖະບານບໍ່ດຳເນີນການຢ່າງຖືກຕ້ອງແລະເໝາະສົມ ເພື່ອຊອກຫາຕົວສົມບັດ.